Trong thế giới đầy màu sắc của phong lan thì Cattleya được mệnh danh là nữ hoàng, bởi nó tổng hợp những vẻ đẹp và hương sắc vẹn toàn. Hoa có rất nhiều những sắc màu, khi hoa nở thì tỏa hương thơm ngào ngạt từ sắc hồng, tím trắng cho đến cam, vàng…. Và cũng như những loài lan khác thì Cattleya cũng có những cách chăm sóc riêng.
Lan Cattleya (Cát Lan)có mùi hoa thơm ngào ngạt, màu sắc lại rực rỡ. Những hoa màu trắng, tím, hồng hương thơm nhiều hơn. Hoa màu vàng và màu xanh mùi thơm ít hơn. Hoa màu đỏ không thơm hoặc thơm rất ít. Dưới đây là một số kỹ thuật trồng và chăm sóc loài hoa này. AgriMark mời các bạn yêu Lan tham khảo.
Cattleya là một trong những giống lan đẹp nhất trong họ Orchidaceae với rất nhiều loài xuất phát từ Châu Mỹ ước tính khoảng 65 loài ( chưa tính đến những cây lai ). Đây là loại lan có nhiều giống nhất trong họ lan, kích thướt hoa lớn, với bề rộng từ 15 – 20cm và màu sắc thì cực kỳ phong phú.
Ở Việt Nam Cattleya được dùng với một nghĩa rất rộng không chỉ bao gồm Cattleya nguyên thủy, giống Laelia, các Cattleya cùng giống mà còn dùng cho cả các Cattleya lai. Ví dụ như Brassolaelio – Cattleya, Laelicatteya, Sophrocattleya…
Xét trên phương diện thương mại, Cattleya được chia thành 2 nhóm như sau:
– Nhóm Cattleya một lá: Thường là giả hành mang một lá duy nhất ở đỉnh, một số trường hợp thì giả hành cũng có thể mang 2 lá. Đây là nhóm có hoa cô độc, h oa to và thường rất đẹp. Nếu được chăm sóc ở điều kiện tốt nhất thì nhóm lan này cũng có thể cho ra 3 hoa một lúc với những cánh hoa to tròn và đẹp vô cùng.
– Nhóm Cattleya hai lá: Nhóm này thì giả hành thường mang ở đỉnh hai lá, với những loài cá biệt có thể có đến 3. Đây là nhóm Cattleya một lá có hoa chùm rất đẹp những cánh hoa bé xinh tạo thành chùm với hương sắc không kém gì nhóm có những bông to. Nếu được trồng và chăm sóc đúng tiêu chuẩn thì lan sẽ ra hoa với một chùm lên đến 12 hoa.
________________
Bí quyết xử lý Lan Rừng nhanh ra hoa và lâu tàn
_______________
Có thể nói đây là một trong những loại lan tuyệt đẹp, hoa thường có mùi thơm nhưng lại chống tàn và ngắn nhất có thể kể đến là loài Cattleya Mantini chỉ có thời gian nở hoa trong một tuần lễ. Nhưng với những loài khác thuộc giống này thì thời gian nở hoa thường là nửa tháng, với những loài cá biệt có thể đạt đến 3 tuần lễ.
Cattleya là một trong những giống đa thân, cây mang rất nhiều hành giả có thể dự trữ nước và chất dinh dưỡng. Lan có rể nhỏ và dài thường mọc từ căn hành và bám chặt vào giá thể. Cây phát triển theo chiều ngang và với điều kiện chăm sóc bình thường thì trung bình một cây lan có thể cho ra đời từ 2 đến 3 giá hành mới. Nếu ở điều kiện tốt hơn thì có thể lan có từ 5 – 6 giả hành.
1. Nhiệt độ, độ ẩm và lượng nước tưới cho lan Cattleya
Là giống lan có thể sống được ở vùng nóng và cả những vùng ôn đới, đặc biệt đây là giống lan rất phù hợp với khí hậu cũng như thời tiết Việt Nam. Chính vì thế có thể thấy giống lan này được trồng và phát triển rộng ở rất nhiều nơi trên khắp các tỉnh thành.
Cattleya phát triển tốt nhất ỏe không khí mát và ẩm, nhiệt độ lý tưởng của loài lan này chính là 21o vào ban ngày và 16o vào ban đêm. Và vùng thích hợp nhất cho loài lan này chính là vùng Bảo Lộc. Tuy nhiên loài lan này cũng có thể tăng trưởng và phát triển ở những vùng có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ lý tưởng vào ban ngày là 8o và vào ban đêm là 5o và đó cũng là nhiệt độ bình thường của các tỉnh phía Nam.
Nhưng với nhiệt độ phù hợp với điều kiện sống thì Cattleya vẫn phát triển tốt hơn. Bằng chứng là những nhà vườn trồng lan ở Đà Lạt thường ít sử dụng phân bón nhưng những cánh hoa vẫn có kích thướt lớn hơn so với cùng một loài được trồng tại Hồ Chí Minh.
Lan Cattleya xuất phát từ hai nguồn khác nhau với nguồn thứ nhất xuất phát từ vùng nóng ẩm của Braxin, nguồn còn lại từ vùng đồi núi trên cao nguyên của Columbia và Mexico. Vì vậy các giống lan Cattleya có thể trồng được ở nhiều vùng miền của nước ta.
Ẩm độ tương đối cần thiết cho sự phát triển của lan là 40 – 70%. Bạn cũng cần phải tưới nước thường xuyên để tăng cường độ ẩm cho vườn lan. Tuy nhiên với đặc điểm là có giã hành mập có thể dự trữ nước tốt nên bạn cũng nên lưu ý khi tưới nước. Không nên tưới quá nhiều sẽ khiến cây bị ngập nước, bạn cũng có thể tưới nước bằng cách nhỏ giọt vào chậu cũng là một cách tưới vô cùng khả quang.
Cách tưới nước ở loài lan này thay đổi theo vùng . Ở khu vực thành phố hồ Chí Minh vào mùa mưa thì nên tưới ngày một lần vào lúc 10 giờ sáng. Và với mùa nắng thì nên tưới hai lần, một lần vào lúc 9 giờ sáng và một lần vào 10 giờ chiều. Vào mùa khô thì không khí giảm rõ rệch nên phải tăng cường số lần tưới.
Với Đà Lạt thì lan Cattleya sẽ được tưới khác so với ở khu vực Hồ Chí Minh, chỉ tưới 1 tuần/ lần vào mùa nắng và không tưới vào mùa mưa. Riêng với những khu vực phía Bắc với mùa khô ngắn, và từng vùng có kiểu khí hậu khác nhau nên cách tưới phải được tận dụng cụ thể cho từng vùng.
2. Ánh sáng
Cattleya có nhiều loài khác nhau và sự che sáng cũng tùy theo từng loài. Mức độ che sáng từ 12000 – 20000 1m/m2 có thể áp dụng cho nhiều loài lan. Loài lan này cần ánh sáng nhưng không cần chiếu trực tiếp và giàn che bằng tôn nhựa thì vô cùng tốt cho loại lan này.
Trong những giàn lan thì không nên treo sát những chậu sát vào nhau và khoảng cách tốt nhất là từ 15 – 20 cm. Các chậu phải có khoảng cách thì cây mới có thể nhận đủ ánh sáng và không khí và đây cũng là phương thức ngăn chặn ốc sên vô cùng hiệu quả.
Nếu không có giàn che thì bạn nên trồng trực tiếp ở ngoài ánh sáng với điều kiện là các cây được trồng từ nhỏ ở các chậu, phải đặt sát vào nhau và khí hậu ở nơi đó phải mát và ẩm.Khi bạn trồng hoa phong lan Cattleya và thấy cây có những biểu hiện như cháy hay màu vàng, cây lùn thấp và rất cứng cáp là cây bị thừa ánh sáng. Ngược lại nếu thấy cây chậm ra hoa và khi ra hoa thì hoa thường gục xuống chính là cây thiếu ánh sáng.
3. Bón phân như thế nào là thích hợp cho Cattleya?
Cattleya có thể ra hoa ở bất kỳ mùa nào trong năm với điều kiện các bộ phận sinh dưỡng để phát triển thành một giã hành mới. Việc bón phân cho hoa lan ngoài mục đích duy trì sự sinh trưởng và phát triển của cây còn nhằm mục đích điều khiển sự ra hoa của giống này.
Là một loài phụ sinh vì thế bón phán cho Cattleya cách tốt nhất là bón phân bằng phương pháp phun sương lên toàn bộ cây sẽ tốt hơn rất nhiều so với việc tưới các cá thể vào cây. Nếu bạn có số lượng lan it thì cách tốt nhất để bón phân chính là phương pháp nhúng phân ngập là rất tốt.
Phân được bón là những loại phân vô cơ, có công thức 30-10-10 được tưới một lần hay 2 lần/tuần với nồng độ một muỗng cà phê pha trong 4 lít nước. Khi những giả hành chớm nụ hoa thì bạn nên bón các loại phân 10-20-20 với nồng độ cũng như chu kỳ như trên để đảm bảo được hoa đậu chắc chắn và hoa to đẹp.
Có thể dùng dùng phân vô cơ và hữu cơ hỗn hợp loãng sẽ tốt hơn trong sự tưng trưởng. Sinh tố B1 tưới với nồng độ loãng hàng ngày sẽ giúp cây phát triển nhanh chóng. Trong suốt mùa tăng trưởng một tháng bạn nên bón cho loại phân 10-20-30 để tạo một sự cứng cáp cho cây trước khi cây vào mùa nghỉ tháng 4, mùa này ta sẽ ngừng tưới phân hoàn toàn.
4. Cấu tạo giả thể
Cấu tạo của giả thể chính là điều kiện để quyết định sự phát triển của phong lan Cattleya và cấu tọa giá thể cũng thay đổi theo vùng và theo mùa trong năm. Với khu vực thành phố Hồ Chí Minh thì phương pháp tròng trên thân cây sống và thân cây chết chính là lớp vỏ của thân được trồng.
Còn với phương pháp trồng chậu thì giả thể phải thật thoáng, nếu quá thể quá bí bít có thể khiến cho cây lan dễ bị chết và thối rễ, nhất là trong mùa mưa. Một giá thể tốt nhất cho Cattleya chính là phần đáy thoáng với khả năng chống được sự úng nước cũng như bề mặt hơi khít kín.
Vùng lạnh thì cấu tạo của những giá thể quá thông thoáng cũng sẽ bất lợi cho sự sinh trưởng cũng như phát triển. Vì khi nhiệt độ lạnh và nhất là bào ban đêm thì những đầu rễ 7đui đi và bộ rễ teo dần, cây phát triển èo uột.
5. Mùa nghỉ của Cattleya
Cattleya là một trong những giống lan có mùa nghỉ, với thời tiết Việt Nam thì mỗi năm loài lan này thường nghỉ một tháng. Ở các tỉnh phía Nam là suốt tháng 4 và các tỉnh phía Bắc là trong tháng 1. Với những tỉnh bắt đầu từ Thuận Hải đến Thừa Thiên Huế mùa nghỉ của lan bắt đầu trong tháng 8.
Trong mà nghỉ thì cây không đòi hỏi dinh dưỡng hay nước tưới và chỉ nên duy trì lượng nước tưới ngày/1 lần. Cũng nên tăng độ che sáng 10% để có thể giảm nhiệt độ và với mùa nghỉ thì nhiệt độ càng thấp càng tốt.
6. Thay chậu và nhân giống
– Thay chậu
Sau thời gian khoảng 2 năm thì bạn nên thay chậu và việc thay chậu nên tiến hành đồng thời với việc nhân giống. Khi thấy giả hành bắt đầu mọc ra khỏi mép chậu thì bạn nên nghĩ ngay đến một chiếc chậu mới cho Cattleya.
Việc thay chậu tốt nhất là nên thực hiện vào đầu mùa mưa cây sẽ phát triển nhanh, và bạn cũng có thể thay vào bất cứ thời điểm nào cây cũng có thể phát triển tốt. Muốn thay chậu Cattleya ta ngâm chậu vào một chậu nước có pha thuốc ngừa rêu, trong khoảng thời gian 1 giời rêu sẽ tróc ra.
Tiếp đến bạn dùng kéo đã khử trùng cắt bỏ những rể thối và và với những rể quá dài thì bạn nên chừa lại một đoạn 10cm. Cuối cùng cột chặt cây lan vào chậu mới và đặt chậu vào chỗ ấm mát đến hki ra rễ. Lúc này bạn mới cho giá thể vào chậu và đưa chậu trở về vị trí cũ.
Sau khi đã thay chậu thì cây sẽ được phun dung dịch B1 và để cây khô không tưới nước trong vòng một tuần và lần tưới đầu tiên là dung dịch ANA 1ppm. Một lưu ý là bạn đừng bao giờ đặt giá thể vào chậu trước khi ra rễ. Trong trường hợp nếu bạn sợ giá thể có thể bị nhăn nheo thì bạn có thể đặt vài cục than có kích thướt to ở đó là đủ.
– Nhân giống
Để có thể nhân giống cho Cattleya bạn có thể nhân giống bằng cách chiết một lúc 3 giả hành. Đặc biệt Cattleya là loài có giả hành nhưng lại không có thân vì thế tách chiết 3 giả hành cây sẽ phát triển rất yếu. Nếu cây bị nhiễm bệnh, mắt trên căn hành bị hư thì có thể không tạo thành chồi ngọn.
Có rất ít trường hợp cây lan Cattleya với bộ rễ phát triển rất mạnh, lá xanh tốt nhưng các mắt trên căn hành bị hưthì có một vài chồi bằng hạt gạo hình thành trên giả hành ngay phần tiếp giáp với căn hành. Với những cây như vậy thì sẽ rất yếu khi nuôi dưỡng trở lại và cây muốn ra hoa phải có thời gian tối thiểu là 3 năm.
Nếu những loại cây Cattleya thuộc loại quý hiếm thì sự tachs chiết là điều vô cùng cần thiết, có thể chiết hai tép thành một và để nguyên tại chỗ. Khi cây đã hình thành giả hành mới và đủ trưởng thành thì ta có thể lấy ra trồng vào chậ mới.
7. Vấn đề sâu bệnh và những vấn đề khác
Với những loài thuộc giống Cattleya thì thường xuất hiện các loài sâu bệnh như loài sâu bệnh ánh màu nâu, các loài này thường bám vào lá, giả hành và cả những căn hành để hút nhựa. Tác hại hơn là những loại rệp này có thể bám vào những mắt ngủ và qua thời gian có thể làm những mắt này chết đi.
Lớp bên ngoài mà ta nhìn thấy của các loại rệp chỉ là những lớp vỏ che chở cho rệp. Muốn loại bỏ nó thì bạn nên dùng chính ngón tay kéo lệch vị trí của loại rệp này. Bạn nên phòng ngừa vì loại rệp này có thể sinh trưởng nhanh và gây hại không ít cho vườn lan nhà bạn.
Cánh dán và bọ trĩ cũng thường xuyên cắn phá rễ lan và thường xuất hiện ở những cá thể bằng sơ dừa, vỏ cây mục, dớn…Bạn có thể dễ dàng tiêu diệt chúng bằng các loại thuốc sát trùng như Bassa với nồng độ 1/100. Tốt nhất là bạn nên ngăn ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng một lần.
Ốc sên cũng là mối đe dọa cho vườn lan của bạn nếu lan trong vùng ẩm ướt, không những ăn hết rễ mà còn tiết ra những chất làm thối các chồi non mới mọc. Loại trừ ốc sên bằng cách trộn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ góc vườn, các loại ốc sên sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn dể bắt chúng.
Một vấn đề nữa của Cattleya chính là thối đọt hay thối lá và nguyên nhân có thể do sự cháy nắng. Tiếp sau đó các loại mầm bệnh và virut lan nhanh, nhiễm bệnh có thể thấy ở lá, giả hành hay những căn hành. Cách tốt nhất là bạn nên cắt bỏ những phần bị xâm chiếm và bôi lên vết cắt bằng Vadolin và Benlate cho đến khi không còn xuất hiện mầm bệnh nào nữa.
Xem thêm cùng chủ đề >> Kiến thức trồng hoa lan cơ bản II Kinh nghiệm – Kỹ thuật trồng hoa lan rừng
Xem thêm >> 4 loài cây nên trồng quanh nhà khiến muỗi tránh xa
