Kinh nghiệm xem tướng gà “chiến” qua ngoại hình

Các loạt bài trước AgriMark chia sẻ những kinh nghiệm xem tướng gà qua màu lông, đầu, và chân. Bài này chú trọng vào “ngọai hình tổng quan”, giống như người ta xem tướng người vậy!

Ngoại hình tổng quan

Với người có kinh nghiệm, vấn đề này không khó, họ chỉ cần bồng con gà lên rồi nhìn sơ qua những điềm cần phải xét đoán là có thể biết được trên 50% sự hay dở, tốt xấu của con gà rồi. Còn ta, nếu chưa kinh nghiệm, ta có thể quan sát kỹ những điều cần tìm hiểu ở phần ngoại hình con gà trong mươi lăm phút, thậm chí lâu hơn cũng không ai chê cười mình. Đôi khi người ta còn khen mình cẩn thận, biết chịu khó tìm tòí … những ẩn tướng ở trong lông, trong vảy con gà ! …

Người nuôi gà nòi lâu năm, khi bồng gà trên tay, ngay từ lúc đầu với bàn tay luồn dưới bụng, họ đã biết được lườn gà ngay thẳng hay cong vẹo, cặp ghim hở hay khít, đầu ghim có cao đều nhau hay không … Trong khi đó, họ chỉ nhìn qua diện mạo, qua cần cổ và mấy hàng vảy ở chân là đã đi đến quyết định số phận của chú gà này: nên chọn nuôi hay giết thịt !

Chọn vóc dáng gà nòi

Chọn vóc dáng là chọn thể hình bên ngoài của gà. Chỉ cần cho gà đứng trước mặt, hoặc đi qua đi lại ra có thể ước lượng được con gà này thuộc chạng mấy, sắc lông ứng với ngũ hành ra sao, tướng đi, đứng của nó như thế nào … Những đặc điểm đó nếu hợp với sở thích của mình thì chọn nuôi, còn ngược lại thì ỉoại bỏ.

Chọn đầu

Xét về tướng gà thì phần đầu rất quan trọng, tài nghệ con gà giỏi dở ra sao đều thể hiện rõ nét qua phần đầu. Do đó, khi xem tướng gà, mười người như một đều chú ý kỹ nhất đến phần đầu của gà. Đầu gà bao gồm nhiều chi tiết cần phải xét đến tỉ mỉ :

Đầu gà: So với thân gà, nhất là cổ (cần) gà, thì phần đầu không nên to quá, và cũng không được nhỏ quá. Đầu và cổ phải có sự tương xứng với nhau mới hợp. Tránh chọn gà cần nhỏ mà đầu lại quá to vì gà này không lẹ đòn được.

Mặt gà : Mặt gà nòi có nhiều dạng, và những dạng này ngoài việc góp phần làm cho gà điển trai hay xấu trai ra, còn phần nào nói lên được tài nghề của chúng.

Mặt gà rất nhiều dạng, ở đây chúng tôi chỉ xin trình bày những nét chính :

Mặt chữ điền : Đa số gà đòn đều có khuôn mặt chữ điền, là khuôn mặt vuông, trông quắc thước, bặm trợn. Khuôn mặt này mà với cái cần lớn thì rất hợp. Hầu hết nghệ nhân nuôi gà đều chuộng mặt này.

Mặt tròn Gà mặt tròn, đòn cựa đểu có nhiều. Gà có khuôn mặt này lanh lợi, cần thường trung bình, cũng được nhiều người chọn nuôi.

Mặt dài: Gà mạt dài đa số là gà cựa, thường cũng lanh lẹ.

Mặt chữ nhật: Gà mặt chữ nhạt, khuôn mặt cũng từa tựa như gà mạt dài, thường cũng lẹ mắt, né đòn giỏi, nên cũng được nhiều người chọn nuôi.

Mặt tam giác: Gà này mặt nhỏ, đa số là gà cựa, rất lẹ mặt, né đòn giỏi, đá hay.

Mặt ó : Gà mặt ó trông bặm trợn, lanh lẹ hơn các khuôn mặt gà vừa kể trên.

Mặt gà đa dạng nhưng khuôn mặt chỉ ảnh hưởng đến một phần nào đến tài nghệ của gà mà thôi, cần phải có sự phối hợp một vài bộ phận khác, nhất là mắt thì mặt gà mới tăng thêm phần lợi hại.

Mắt gà

“Mắt sâu mặt lẹ”, đó là điều người nuôi gà nào cũng thuộc nằm lòng. Mắt gà có nhiều loại, nhưng những loại sau đây là mắt tốt, ta nên chọn nuôi :

Mắt thau: Mắt màu vàng, con ngươi nhỏ là mắt gà dữ mới có. Mắt thau không hiếm thấy, và được ưa chuộng nhất

Mắt bạc : Đây khống phải là loại mắt trắng dã (gà tồi) mà là mắt trắng trông như có ánh bạc. Gù mắt này tốt hạng nhì, cũng được nhiều người tìm nuôi.

Mắt ếch : Loại mắt này to, nhưng đòi hỏi phải sâu và có thần khí mới tốt.

Mắt hạt cau : Các loại mắt màu vàng, bạc hay hồng mà có nhiều tia máu nhỏ tủa ra như ruột quả cau là mắt của gà dữ.

Các loại mắt đen, đỏ đều là mắt của gà tồi không nên nuôi. Mắt gà phải sâu (không lộ) và mí mắt phải mỏng mới tổt.

Gà mà hai mất hai màu khác nhau là gà linh, dữ lắm. Cũng như gà độc nhãn long, tức là gà bẩm sinh chỉ có một mắt cũng được xếp hạng là gà linh, tốt nhất nhưng hiếm thấy.

Mắt gà dữ là mắt có thần sắc, linh lợi, nhặm lẹ, lăm trận sẽ né và trả đòn giỏi, biến thế cũng rất nhanh.

Mỏ gà

Mỏ gà là thứ vũ khí lợi hại, vì nhiệm vụ của nó là cắn, mổ, gắp, rỉa da, thịt và lông của địch thủ. Vì vậy mỏ cần phải mạnh, chắc. Khi đá mà mỏ bị thương do đá trúng đến nổi phải … rớt mỏ thì gà rất đau đớn và phần thua đã nắm chắc trong tay. Do đó khi chọn tướng gà ta nên chú ý nhiều đến dạng mỏ của nó. Mỏ gà phải to và ngắn, chót mỏ hơi quặp xuống như vậy mới có thế mạnh. Mỏ này đi đôi với đầu xà (đầu rắn) đỉnh hơi bằng mới tốt. Mỏ gà màu ngà tốt nhất, kế đến là màu chì, hoặc đen lem (tức trắng đen lẫn lộn).

Mồng gà

Nuôi gà nòi nên chọn những gà có mồng nhỏ và trẹt mới tốt vì loại mồng này không là điểm cắn mổ lý tưởng của gà đối thủ của nó.

Quý vị cũng biết, gà thường mổ vào mồng, cắn dính mồng làm điểm tựa để tung giò lên đá đòn sỏ rất nguy hiểm. Nên chọn gà mồng trích (giống mồng con chim trích) nếu không cũng chọn mồng dâu. Gà nào mồng quá cao như mồng lá nên loại bỏ. Mồng gà là nơi rất nhạy cảm nếu bị cắn thì rất đau đớn, bị chảy máu nhiều. Khi đang lâm trận mà máu mồng chảy ròng ròng xuống mặt, lan vào mắt khiến gà xót mắt không thấy đường để né tránh đòn thù của địch thủ thì dễ bị thua oan. Có người dùng dao lam cắt mồng cho sát xuống, nhưng điểu này không nên làm vì sẽ mất nhiểu máu khiến gà mất sức.

Chọn cần

Cần gà tức là cổ gà, là vị trí bị “hứng” đòn nhiều nhất khi đá, vì vậy ta nên chọn gà có cần to, chắc khỏe mới tốt. Muổn cần to phải cho uống nước đêm. Cổ gà cũng có nhiều dạng, sau đây là những dạng tốt nên chọn nuôi:

Cổ liền : Đây là loại cổ cứng nhất, chắc nhất, không dễ gì khi đá bị gãy cần. Cổ liền là loại cổ mà các khớp ở cần cổ liển lạc khít khao với nhau, tay rờ gần như không “thấy” khớp. Khác với cổ liền là cổ rời (yếu, không nên nuôi).

Cổ tròn : Loại cổ này tròn như một cái ống, dài ngắn tùy con, nhưng nếu to mới tốt. Cổ tròn cũng như cổ liền, có cần cứng chắc chắn.

Cổ dẹp: cổ dẹp nhìn ngang rất to bản, lực cũng mạnh, nhưng thua cổ liền.

Lườn gà

Lườn gà cần phải thẳng, mỏng không bè ra mới tốt. Loại lườn đó gọi là “lườn tàu”, giúp gà có nội lực mạnh. Gà vẹo lườn nên loại bỏ vì không có nước bền.

Ghim

Ghim là hai cái xương nhỏ nhô ra hai bên hậu môn. Nên chọn gà ghim khít, chứ không nên nuôi gà ghim hở. Ghim khít là khi ta đút ngón tay út vào giữa hai ghim không lọt. Gà như vậy thường có thế đá sỏ, mé rất lợi hại. Gà ghim hở khi đá hai chân dạc ra nên thường hụt đòn. Hai ghim này phải nhổ bằng nhau mới tốt. Nếu ghim cao ghim thấp thì số gà trước sau cũng bị đui một mắt.

Chân gà

Chân gà là thứ vũ khí lợi hại nhất của gà nòi. Xét chung, chân phải cứng cáp, mạnh khỏe, không dị tật mới được chọn nuôi. Nên chọn chân vuông, chân nhỏ vừa đá đòn đau vừa xoay xở lẹ. Quan trọng hơn cả là xem kỹ vảy cả đôi chân xem có nhiều vảy tốt hay. Mặt khác, nên quan sát các ngón chân gà : ngón chúa phải 19 vảy trở lên, các ngón nội ngoại phải hơn 14 vảy mới tốt. Các móng đáy đủ và không có dị tật, vì đó cũng là thứ vũ khí lợi hại, chẳng hạn móng của ngón thới của gà dữ là một cái cựa phụ giúp gà sát thương đối thủ của mình. Chăm sóc bộ móng cũng như chăm sóc cặp cựa vậy

Tướng đi, đứng

Đa số gà nòi đều có tướng võ, ít con tướng văn. Nhiều người cho tướng văn là phá tướng, nhưng thực tế cho thấy gà có tướng văn không phải là gà tồi, thường có những đòn độc và gặp may mắn nên được nhiều người chọn nuôi. Có điều gà tướng văn trông không oai phong như gà tướng võ, khi nó đi đứng hoặc diễu võ dương oai.

Gà tướng võ thì đa số dáng vóc cao to, bặm trợn. Khi đi cũng như lúc đứng dáng vẻ nghênh ngang, mắt la mày liếc, thỉnh thoảng quạt cánh đôi ba cái đồm độp rồi cất tiếng gáy vang, miệng thì liên hồi túc mái …

Gà tướng văn tuy vóc dáng cao to, nhưng cử chỉ điềm đạm hơn, ít xông xáo hơn. Khi đứng thường có thế “đứng giọt mưa”, phần vai nhô cao trong khi lưng xuôi dần xuông tạo thành độ dốc như giọt nước mưa nhiều xuống vậy. Còn khi đi thì bước chân khoan thai, nhẹ nhàng theo thế “bốc muối quăng xa”. Cái chan bước tới vừa cất lên, thì cả bốn ngón chúm lại, và khi chân sắp chạm đất thì bốn ngón lại bung rộng ra. Cái tướng đi này nó giống như bàn tay một người nào đó bốc một nhúm muối rồi quăng ra xa vậy… Gà tướng văn không phải là.. phá tướng, mà chính đó là tướng tốt chỉ những gà linh hay gà thật dữ mới có.

Tướng đi

Còn tướng đi của gà nòi thì cũng đa dạng lắm. Có con đi khoan thai, thỉnh thoảng đầu mới nghiêng qua nghiêng lại như người nhàn tản dạo cảnh {tướng văn). Con thì lúc nào cũng xông xáo tất bật, cánh xệ xuống, đầu lắc lư như kẻ đang muốn gây sự với ai (tướng võ). Con thì khi đi hai chân dang rộng ra cả tấc, nhưng có con thì hai chân như khít lại. Tướng đi này cũng ảnh hưởng đến thế đá hay dở của gà. Kinh nghiệm cho thấy, những con gà nào khoảng cách hai ghim ở hậu môn khít thì khi đi hai chân chụm lại, thứ này tung đòn mười cái trúng đích cả mười. Gà nào hai ghim rộng thì chân đi “chàng hảng”, đá thường hụt đòn. Vì vậy ta nên chọn gà có tướng đi hai chân khít lại mà nuôi. Gà ghim rộng thường đá đòn gió, không trúng.

Tướng ngủ

Gà nòi tuy thân xác nặng nề nhưng lại thích ngủ nơi cao ráo, chứ không thích nằm xuống đất. Nên gác một cần đậu trong chuồng, trong bội cho gà nằm ngủ.

Thông thường khi ngủ, gà nằm trên cần đậu, đầu rúc vào cánh, đuôi xụi lơ. Nhưng có con có cách ngủ khác thường như gà tử mỵ (tử mỵ có nghĩa là chết giả). Gà tử mỵ khi ngủ hai cánh xòe ra, đầu chúi xuổng đất, cứ thế mà ngủ say mê chẳng khác nào một con gà đã chết. Đây là loại linh kê, ngàn con mới có một.- Có con khi ngủ thì đứng chỉ một chân (chân kia co rút lên) y như loài cò vạc , nên được đạt tên là gà cò hoặc gà cò cò. Có gà khi ngủ thì đầu chui vào cánh, nhưng lông lưng và lông đuôi đều xù lên như sợ hãi hay cảm lạnh (gà nhím). Đó là do tật của gà như vậy.

Thường có những con có tật có tài. Cái tài của nó hay đến mức nào là còn tùy vào những tướng khác của nó phối hợp lại.

Giọng gáy

Tiếng gáy của gà nòi cũng như giọng nói của con người, nó biểu lộ hùng khí và nội lực sẵn có ở trong mình.

Người có giọng nói to, dõng dạc, khúc chiết, mạch lạc, trước hết là người tự tin ở năng lực của mình trước đám đông. Con gà cũng vậy, chỉ cần nghe qua tiếng gáy của nó ta cũng phán nào đoán biết sự hay dở của con gà đó ra sao rồi.

Gà nòi phải có tiếng gáy to, gắt và ngắn mới tốt. Chỉ cần cất lên bổn tiếng “ Ồ …Ó là đủ. Gà nòi mà giọng dài lê thê như gà Kiến, như gà Tàu, gà Tre là gà tồi, đòn thế giỏi lắm cũng lẹt đẹt ở mức trung bình chư không dễ gì ăn ai !

Giọng gáy có thể chấp nhận được là phần đầu gáy to, gắt, ngắn nhưng tiếp theo sau lại có tiếng rít nho nhỏ kéo dài ra. Gà có giọng gáy này vẫn được coi là gà lì đòn, gan dạ.

Giọng gáy được người đởí đánh già là quí tướng là loại gà linh. Gà linh có giọng gáy khác thường (gà lưỡi rùa) giọng vừa nhỏ vừa ngọng nghịu nghe không hay ho gì cả. Sở dĩ gà này gáy giọng như vậy vì lưỡi nó rất ngắn, tưởng chừng như bị thụt sâu vào, hoặc là không có lưỡi .. .Gà này rất ít gặp. Tương truyền loại gà này lúc nào cũng tái mặt như gà thiến, hai mắt và hai chân đều không cùng màu với nhau. Trông dáng thiểu não như vậy, nhưng khi ra trường thì đối thủ vừa gặp mặt đã bỏ chạy chịu thua

Nghệ nhân nói về kinh nghiệm: “Nhất đầu, nhì đuôi, tam đầu, tứ chân”

Gà chọi thì “Nhất đầu, nhì đuôi , tam đầu, tứ chân” đây là kinh nghiệm đúc kết từ ngàn xưa để chọn một chú gà đá hay. NHƯNG BÂY GIỜ THÌ SAO?,  Theo tôi, thấy khác hoàn toàn theo những năm kinh nghiệm đúc kết từ những cuộc gặp dân đá gà chuyên nghiệp tứ xứ. Tôi có thể sữa câu trên lại là “Nhất mình, Nhì Chân, Tam Đầu, Tứ đuôi”. Tại sao tôi nối như vậy?? Tôi sẽ dẫn chứng cho các bạn xem. Hiện này gà đá chúng ta đang chơi a9 số là gà nhập từ nứơc ngoài lai với gà bỗn của chúng ta, vì thế bây giời tìm một con gà nòi rặc thuần chủng rất khó, không lai giống này thì cũng lai giống kia.

Ban đầu ai cũng bảo gà lai đá hay, nên từ các tỉnh miền Nam sưu tầm các anh chàng gà Mỹ , gà Peru, gà Asiu về đỗ với gà mái nòi của mình, để tạo ra những anh chàng gà nhanh lẹ,xài cựa, nhưng trong số đó có nhiều ngừơi sai lầm, không kinh nghiệm, cho ra những giống gà không xài cựa, làm cho những gốc gà nòi tiệt chủng theo thời gian. Ví dụ, gà mái nòi  bổn “đuôi beo” (ít đuôi) đõ với gà lai đuôi nhổng làm cho thế hệ gà con sau này thiếu cân bằng bộ đuôi, và những thế đá cựa hay, cựa độc cung mất theo, kèm theo đó hình dáng của thế hệ gà sau này không còn cân đối như gà bổn nhà (đôi khi gà vẫn đá thắng , nhưng không có sự bền, thắng không liên tiếp nhưng gà bổn nhà được).

Vì thế bây giờ theo tôi, chọn gà dựa theo kinh nghiệm mà tôi đã nói ở trên  “Nhất mình, Nhì Chân, Tam Đầu, Tứ đuôi”
“Nhất mình” là gì? Là thân hình gà phải tay xương, đặc, nặng trì. đùi to cân đối. Cánh to, kéo dài gần bằng đuôi, bề bản bự, không dc cong úp vào thân. Xương lưng phải đều, không to không nhỏ. Không chọn những con vẹo lườn, vẹo cổ, và hở xương ghim (xương chậu bên dưới gần hậu môn) . Lý do, nhưng gà này không đá sát cựa, không chính xác huyệt đối phương, mất thế cân bằng khi công và thủ.
“Nhì chân” vì gà lai quá nhiều nên chúng ta khong thể xem vảy chính xác như gà nòi hồi xưa. Chân gà rất quan trọng, vảy-vi cũng rất quan trọng vì nó liên quan tới khả năg thành bại khi giao đấu Có những con gà có cặp chân xấu, tướng xấu, hình xấu nhưng lại thắng những chàng gà danh,vì ngừoi ta nói “có tật có tài” hiện bây giờ chưa ai biết tất cả bí mật của các lớp vảy gà ( huyền giáp, lạc mai, khép nách, bán nguyệt, sát cang điểm, nhân tự trung tuyết, nguyệt ám chỉ, nguyệt tà,….) đóa là những vảy ít biết vị trí nằm trên chân gà, đôi khi thấy cũng không biết gọi tên như thế nào, dù có xem sách đi nữa, có thể đoán sai lầm, ví dụ,”văn võ song toàn” là gì ?? có vị nào đã cầm trên tay, hay đã thấy qua con thần kê này chưa???1  Chân gà có 1hàng trơn + 1 chân có 3 hàng vảy gọi là văn võ song toàn. Theo tôi cánh gà chọn 1 chân gà tốt là phải đã qua cựa rồi. vảy đóng phải tùy tứơng gà, chân không bẹt ra hướng ngoại, hang gối và móng hướng nội , cựa hướng vào móng thớicàng âu càng tốt Thới và cựa không dc cach xa , phải khít, hàng độ phải rõ ràng ko dc úp hoặc chèn.

“Tam đầu” đầu gà phải bén, mỏ cụt, mắt sâu, da mỏng. Nhìn phải có thần mới gọi là hay . Sọ trên phải to, gà mới khôn. Mồng gà không đựơc úp hậu, làm gà lúc cuối trận sẽ lủi. Ngừơi ta nói mồng trích ăn mồng dâu, mồng dâu ăn mồng lá, mồng lá ăn mồng trích, mồng trập ăn mồng chà, mồng chà ăn mồng lỗ, mồng lỗ ăn mồng trập. Vậy mồng nào dữ nhất? theo tôi chỉ có mồng vua thôi sao, chưa chắc vậy đâu, chỉ có qua cách xổ gà, thế gà đá chúng ta mới lựa dc một con gà hay.

Cuối cùng là Tứ Đuôi,đuôi gà bẹ phải to, đều theo phao câu, làm cho  thế gà đá vững bền Nếu đuôi có những gợn sóng là những gà đá cựa hay (những gà có bình dầu bị khô, là những gà yếu làm cho gà dễ bệnh khi chúng ta nuôi). Đuôi gà không beo, hoặc cụp xuống đất, làm cho mất thế khi ra đòn .
Các bạn hay tham khao kĩ  những điều tôi nói, các bạn sẽ chọn dc cho mình 1 chú gà ung ý!

Xem thêm:Bí quyết chơi gà đá theo cổ thư “Đạo Kê Diễn Nghĩa” II  Bí quyết chơi gà đá theo cổ thư “kinh kê diễn nghĩa” II Kinh nghiệm xem tướng gà “chiến” dựa vào đầu – mặt II Kinh nghiệm chọn gà “chiến” qua sắc lông II Kinh nghiệm chọn vẩy gà “chiến” trong dân gian

Vườn Thực Nghiệm AGRIMARK tại Hội Quán SAIGON Ta
ĐC: F8/3A Võ Hữu Lợi, X.Lê Minh Xuân, H. Bình Chánh, TP.HCM - ĐT: 0915 35 35 75
CÔNG TY PHIM CÁCH NHIỆT VÀ TRANG TRÍ NHÀ XANH
76/80 Lê Văn Phan, P. Phú Thọ Hòa, Q. Tân Phú - Tel/ Fax: 08 38610665
 Emai: [email protected] - Hot line: 0898 422 418
agrimark.org là website chia sẻ kiến thức phi lợi nhuận
EMG